Makatkowa Sejneńszczyzna to projekt realizowany w 2017 roku dzięki dofinansowaniu województwa podlaskiego. Jego pomysłodawczynią i opiekunką jest Urszula Wasilewska, prowadząca w Pograniczu od wielu lat autorską Pracownię Tkania.

Dzięki tej inicjatywie młodzi ludzie będą mieli szansę zanurzyć się w świat niezwykle bogatej i niestety zapomnianej dziedziny sztuki. Celem jest poznanie jak najszerszego spectrum zjawiska obejmującego różne techniki i formy, nie tylko tytułowe makatki, ale i inne tkaniny użytkowe m.in. serwety, gobeliny, obrusy.

Choć twórcami i jednocześnie bezpośrednimi odbiorcami  jest dwudziestoosobowa grupa młodzieży -uczniowie sejneńskich szkół projekt ma międzypokoleniowy charakter. Pierwsze spotkania wprowadziły młodych uczestników w niezwykle bogatą historię tkaniny polskiej i litewskiej - jej charakterystyczne wzornictwo, kolor i unikatową technikę wykonania. Aby pogłębić tę wiedzę, grupa pojechała do Muzeum Regionalnego w Puńsku, gdzie zapoznała się z największą regionalną kolekcją starych tkanin, strojów i krajek. Etnografka Aldona Wojciechowska opowiadała o historii i  gromadzonych przez nią od lat zbiorach muzeum.

Integralną częścią projektu są międzypokoleniowe spotkania z ludowymi twórcami. W tym celu młodzi uczestnicy odwiedzili domy starszych tkaczek w  Żagarach, Krasnogrudzie, Radziuciach, Bubelach i Ogrodnikach, gdzie z pierwszej ręki dowiadywali się, jak powstawały oglądane przez nich tkaniny. Przyjeżdżali zachwyceni opowieściami i bogatymi zbiorami przechowywanymi w prywatnych kolekcjach. Podróże te miały jeszcze jeden cel. Starsze artystki wypożyczyły wiele unikalnych prac wykonanych różnymi technikami, które zostaną profesjonalnie sfotografowane, by utworzyć archiwum dostępne dla przyszłych pokoleń. Swoimi dziełami dzielą się też uczestniczki Pracowni Tkackiej dla Dorosłych i Seniorów, które od wielu lat aktywnie tkają, szydełkują, wyszywają, ale też dzięki Pograniczu poznają nieznane im dotąd techniki m.in. wiązanie na ramie.

Następnie młodzież, która zebrała już teoretyczne podstawy, uczyła się tkać pod okiem mistrzyń tkackich. Ten aspekt praktyczny jest niesamowicie ważny  – wspólnymi siłami powstaje praca na ludowym krośnie. Dzięki temu młodzież próbuje tradycyjnych metod, zapoznaje się z ich trudnością. Podczas tych spotkań Weronika Wolańska uczyła tkać na zabytkowych, drewnianych krosnach ludowych. Każdy z uczestników próbował też stworzyć krajkę litewską. W sejneńskiej Pracowni Tkania istniejącej w Ośrodku Pogranicze białoruska mistrzyni tkania Irena Ignaciuk złożyła krosna ludowe, na których każdy wykona małą część wspólnej tkaniny. Artystka i ikonopisarka Renata Gniady czuwała nad młodzieżą podczas pracy nad współczesnymi interpretacjami makatek. Pomogła uczestnikom nadać oprawę plastyczną oraz wybrać ornament, który zainspiruje do własnej twórczej pracy. Wokół tematów „rodzina i sąsiedzi” młodzież stworzyła czterdzieści pięknych, autorskich projektów współczesnych makatek, które zostaną wydrukowane na tkaninie.

Wszystkie te prace – wypożyczone tkaniny ludowych artystek, wykonana przez młodzież na ludowym krośnie wspólna tkanina oraz współczesne interpretacje makatek staną się częścią wystawy w sejneńskiej Białej Synagodze, która jest przewidziana na grudzień. Ponieważ działania związane z projektem są  dokumentowane, powstanie film prezentowany podczas wystawy. Będzie ona dostępna dla zwiedzających, a na towarzyszące jej spotkania i warsztaty zostaną zaproszone szkoły z regionu.

Opracowała Marta Kowerko-Urbańczyk.