IV spotkanie filmowe "Camera Pro Minoritate" - przegląd filmów poświęconych mniejszościom narodowym. Gośćmi spotkań byli twórcy filmów dokumentalnych, dziennikarze telewizji regionalnych realizujący magazyny mniejszości narodowych, producenci filmowi, bohaterzy filmów i reportaży. 

W programie spotkania znalazły się: 

- Przegląd filmów dokumentalnych, magazynów publicystycznych, reportaży telewizyjnych prezentujących wizerunek i obecność mniejszości narodowych i grup etnicznych w mass mediach. 

- Prezentacje autorskie twórców podejmujących tematykę małych ojczyzn i narodów. 

- Dyskusje poświęcone prezentacji problematyki wielokulturowości w mediach z udziałem dziennikarzy, twórców filmowych, intelektualistoww z Polski i zagranicy. 

- Imprezy towarzyszące, koncerty, wystawy. 

Dyskusja dotyczyła roli i obecności małych wspólnot we współczesnym świecie czy problemów regionów wieloetnicznych i mniejszości narodowych. Tematem wiodącym tego spotkania filmowego był mistycyzm. Prorocy, boży głupkowie, odszczepieńcy często stanowili inspirację dzieł sztuki. Fascynację tym, co odmienne można było odnaleźć w filmach A. Tarkowskiego, W. Herzoga, nieznanych dokumentach o Lipowanach w Rumunii i premierowym filmie o rosyjskich mnichach autorstwa J. Śladkowskiego, prezentowanych w tegorocznym przeglądzie.

Program 

Piątek 6.10.00 

13.00-19.00 WIERSZALIN 
- Snowidienija, czyli senne widzenia (real. Krzysztof Wojciechowski, 58 min.) 
- Linnik z Jasnej Polany (real. Waldemar Karwat, Andrzej Pankiewicz, 58 min.) 
- Polska Pasja (real. Stanisław Mucha, 160 min.) 
19.50-20.30 Wernisaż wystawy pt.: "Stolica świata proroka Ilji" 
20.30-21.30 Promocja książek: "Cygan to Cygan" Lidii Ostałowskiej i "Cyganie z obu stron Karpat" Piotra Wójcika 
21.30-24.00 "Andriej Rublow" (reż. A. Tarkowski, 180 min.) 

Sobota 7.10.00 

10.00-14.30 ROSJA 
Filmy Jerzego Śladkowskiego 
- Zombi (60 min.) 
- Ostatnie kuszenie Gawryły - premiera filmu 
- Nowa Ziemia - Archipelag strachu (50 min.) 

16.00-20.00 MEDIA A MNIEJSZOŚCI NARODOWE 
Prezentacja: Waldemar Janda, Piotr Pawliszcze 
- 1500 franków szwajcarskich (real. Mariusz Srokol, 17 min.) 
- Ostap Łapski - poeta niewygodny (real. Waldemar Janda, Olga Hrynkiw, 27 min.) 
- Kośćmi cudzymi handlować (real. Krzysztof Krzyżanowski, 19 min.) 
- Timur i jego rodzina (real. Waldemar Janda, 19 min.) 

Filmy Piotra Pawliszcze 
- Tobie śpiewamy (20 min.) 
- Pascha na Podlasiu (16 min.) 
- Rozmowy nie kontrolowane (real. Wolontariusze Telewizji Obywatelskiej z Gdańska pod opieką Piotra Pawliszcze, 30 min.) 

21.00-22.30 Spotkanie z Cezarym Wodzińskim 

22.30-23.30 ROSJA 
- Dzwony z głębin (reż. Werner Herzog, 60 min.). 

Niedziela 8.10.00 

10.00-10.30 GOŚCIE Z WĘGIER 
- Bracia Jánó (reż. Andrea Makö, 25 min.) 

10.30-13.30 STAROOBRZĘDOWCY 
Spotkanie z Zoją Jaroszewicz-Pieresławcew 
- Staroobrzędowcy na Warmii i Mazurach (real. Andrzej Romańczuk, 20 min.) 
- Kultura Staroobrzędowców (real. Jadwiga Nowakowska, 25 min.) 
- Staroobrzędowcy Litwy (materiał dokumentacyjny Akademii Muzycznej w Wilnie, 20 min.) 

Artykuły prasowe: 
Szaleństwo filmowe, "Nasze Krajobrazy" 10.10.2000 
Mistyka i film, "Krajobrazy" 15.10.2000 
Lidia Ostałowska, Spotkanie na pograniczu, "Gazeta Wyborcza" (Gazeta Telewizyjna) 3-9.11.2000 
"Dziś prawdziwych Cyganów już nie ma...", "Przegląd Sejneński" nr 11/2000 r. 
Agnieszka Tyczyńska, Camera pro minoritate, "Uniwersytet Kulturalny" nr 9/2000. 

Opisy filmów 

Piątek 6.10.00 - WIERSZALIN 

Snowidienija, czyli senne widzenia 
Jedna z wielu wersji dokumentu zrealizowanego przez Krzysztofa Wojciechowskiego, opowiadającego o Wierszalinie i sekcie proroka Eliasza Klimowicza – Proroka Ilji. 

real.: Krzysztof Wojciechowski 
czas: 30 min. 

Linnik z Jasnej Polany 
Grzybowszczyzna. W małym, drewnianym domu zagubionym wśród zarośniętych lasów mieszka linnik - Paweł Wołoszyn. Spotkanie z Pawłem Wołoszynem - budowniczym Wierszalina jest pretekstem do snucia opowieści o życiu, przemijaniu. 

real.: Waldemar Karwat, Andrzej Pankiewicz 
czas: 60 min 

Polska Pasja 
Realizatorzy, idąc śladami pamięci pozostałej po Eliaszu Klimowiczu - proroku Ilji - próbują zrekonstruować tło społeczne, polityczne, które przyczyniło się do powstania ruchu religijnego na Grzybowszczyźnie, będącego buntem wobec cerkwi. Film jest próbą odpowiedzi pytanie: Co stało się z Wierszalinem w wymiarze materialnym i duchowym po kilkudziesięciu latach? Wyznawcy proroka Ilji opowiadają o snach, które pełnią rolę drogowskazów i o posłannictwie, które wymaga codziennych świadectw. 

real.: Stanisław Mucha 
czas: 160 min. 

Piątek 6.10.00 - ROSJA 

Andriej Rublow 
O Andrieju Rublowie niewiele wiadomo: nieznane są daty jego urodzin ani śmierci, koleje jego losu, istotne zdarzenia z życia. Pozostało tylko najważniejsze: ikony, które XV-wiecznemu zakonnikowi zapewniły sławę najwybitniejszego malarza średniowiecznej Rusi. Andriej Tarkowski stworzył biografię duchową artysty, przedstawił jego rozterki moralne na tle okrutnej i mrocznej epoki walk między książętami, krwawych najazdów tatarskich, chłopskich buntów, epidemii i głodu. Poetycki fresk zawiera prolog, w którym odważny człowiek płaci najwyższą cenę za próbę wcielenia w życie swego marzenia i osiem rozdziałów nie powiązanych bezpośrednią linią fabularną. Film powstał w latach 1961-1966. 

reż.: Andriej Tarkowski 
ZSRR, 1966 rok 
czas: 180 min. 

Sobota 7.10.00 - ROSJA 

Zombi 
1998 rok, siedem lat po upadku systemu, Rosja. Jak każdy czas przełomowy sprzyja mnożeniu się szarlatanów i eksperymentatorów. Jednym z nich jest psychiatra, wnuk Berii. Swoich pacjentów, wbrew ich woli, poddaje zabiegom "psychokorekcji". Zabieg polega na wszczepieniu do ludzkiego organizmu tzw. programatorów informacyjnych. Celem eksperymentu jest ocena wpływu implantów na poszczególne części ciała. Obraz równie futurystyczny, co przerażający. 

reż.: Jerzy Śladkowski 
czas: 60 min. 

Ostatnie kuszenie Gawryły 
Film premierowy. Powstał w Rosji. Autor próbuje przekazać obrazem wewnętrzny świat mnicha kuszonego wizjami. 

reż.: Jerzy Śladkowski 

Tajemnice Rosji. Nowa Ziemia - Archipelag strachu 
Cykl reportaży o ludziach żyjących na zamkniętych niegdyś terenach, pilnie strzeżonych ze względu na ich strategiczne czy gospodarcze znaczenie dla byłego imperium sowieckiego. 

real.: Jerzy Śladkowski 
czas: 40 min. 

Sobota 7.10.00 - MEDIA A MNIEJSZOŚCI NARODOWE 

1500 franków szwajcarskich 
Trzech działaczy Stowarzyszenia Cyganów w Polsce, w tym jego prezes Roman K., stanęło przed sądem pod zarzutem sprzeniewierzenia pieniędzy przeznaczonych na wypłaty Cyganom - ofiarom eksterminacji w czasie drugiej wojny światowej. Reportaż zrealizowany w kwietniu 1999 roku jest doskonałą ilustracją problemu społeczności zamkniętych, do których ciężko dotrzeć nawet bez kamery. Dziennikarska chęć stworzenia obiektywnego przekazu stoi w sprzeczności ze swoistym cygańskim kodeksem moralnym - nie mówienia "gadziowi" całej prawdy. 

real.: Mariusz Srokol 
Telewizja Kraków 
czas: 18 min. 

Ostap Łapski - poeta niewygodny 
Bohater reportażu urodził się 7 lipca 1926 roku w Huckach, niedaleko Kobrynia, w rodzinie ukraińskiej. Absolwent rusycystyki, pracował jako nauczyciel i realizował felietony w Polskim Radiu. Debiutował jako poeta w 1956 roku. Pięć tomów jego wierszy nadal czeka na wydawcę. Reportaż stanowi próbę odpowiedzi na pytanie: Jakimi drogami chodzi popularyzacja twórców wywodzących się z mniejszości narodowych? Autorom udało się dotrzeć do poety znakomitego, a niemal nieznanego. 

real.: Waldemar Janda, Olga Hrynkiw 
Telewizja Kraków 
czas: 27 min. 

Kośćmi cudzymi handlować 
Tematem dokumentu jest bulwersująca sprawa sprzedaży wiosek łemkowskich, w tym cmentarzy, w Beskidzie Niskim, prywatnym nabywcom. Proceder odbywa się w majestacie polskiego prawa. 

real.: Krzysztof Krzyżanowski 
Telewizja Kraków 
czas: 19 min. 

Timur i jego rodzina 
Tytułowy Timur to Tatar-Muzułmanin, żonaty z katoliczką Małgorzatą o korzeniach ukraińskich. Ich syn Eryk został ochrzczony w cerkwi greckokatolickiej, jest absolwentem ukraińskiej szkoły w Przemyślu. Oboje - matka i syn - utalentowani i wykształceni plastycznie (ASP w Petersburgu), ona maluje i konserwuje ikony, on - maluje obrazy z końmi i polichromię w kościołach. 

real.: Waldemar Janda 
Telewizja Kraków 
czas: 19 min. 

Tobie śpiewamy 
Bohaterami reportażu jest dwóch młodych kompozytorów, bracia Roman i Bogdan, którzy skomponowali dzieło swojego życia "Liturgię Pontyfikalną Św. Jana Chryzostoma" - dzieło, które jest formą muzyczną liturgii Chrześcijaństwa Wschodu. Niewielu kompozytorów w historii muzyki podejmowało próby skomponowania elementów liturgii Kościoła wschodniego, począwszy od kompozycji Piotra Czajkowskiego, kończąc na pracach Krzysztofa Pendereckiego ("Jutrznia"). Dzieła te zawsze były wielkim wydarzeniem muzycznym oraz mistycznym przeżyciem dla chrześcijan Wschodu i Zachodu. 

real.: Piotr Pawliszcze, Jarosław Wujcik 
Telewizja Gdańsk, 2000 rok 
czas: 20 min. 

Pascha na Podlasiu 
Zapis Misterium Paschy Pańskiej w prawosławnej parafii w Rybołach na Podlasiu. 

real.: Piotr Pawliszcze 
czas: 16 min. 

Rozmowy nie kontrolowane 
Rozmowy z przedstawicielami młodego pokolenia mniejszości ukraińskiej, białoruskiej i litewskiej w Polsce. Wszyscy rozmówcy są absolwentami liceów z narodowym językiem nauczania (ukraińskie liceum w Legnicy, białoruskie liceum w Bielsku Podlaskim, litewskie liceum w Puńsku). "Rozmowy nie kontrolowane" cechuje duża szczerość wypowiedzi, po części wynikająca z małego dystansu pomiędzy ekipą zdjęciową a interlokutorem (półprofesjonalny sprzęt zdjęciowy, dziennikarz - z grupy rówieśniczej) i przyjętej perspektywy socjologicznej (tożsamość narodowa, asymilacja). 

realizacja: wolontariusze Telewizji Obywatelskiej - Jerzy Moroch, Arkadiusz Dańków, Dariusz Turkiewicz, Piotr Harhaj 
opieka: Piotr Pawliszcze 
montaż materiałów z 1998, 1999, 2000 roku 

Sobota 7.10.00 - ROSJA 

Dzwony z głębin 
"Rosja Herzoga to po prostu ludzkość zagubiona, rozpaczliwie poszukująca kontaktu z absolutem. Jest to wizja dwuznaczna. Tyleż patetyczna, co groteskowa. Reżyser zastosował szokujący zabieg: na jednej płaszczyźnie postawił magię, religię, szarlatanerię i potraktował to wszystko z jednakowym szacunkiem. Sfilmował prawosławnych pielgrzymów z Zagorska (w pięknej etiudzie cerkiewnych pokłonów) obok nawiedzonych poszukiwaczy mitycznego Zatopionego Miasta. Jakutów, korzystających z usług swego szamana, postawił obok histerycznych klientów "czarodzieja Rosji". Wszyscy tworzą w tym filmie jeden korowód. Czy są jak Breughlowscy ślepcy? Nie wiemy, którzy udają, którzy widzą naprawdę. Ale wszyscy pragną tego samego, każdy na swoją miarę: złapać Boga za nogi, ściągnąć niebo na ziemię. Ujmuje w tym filmie szacunek do bohaterów: przemawiają do kamery z pełnym zaufaniem, a my się z nich nie śmiejemy." 
Tadeusz Sobolewski 

reż.: Werner Herzog 
czas: 60 min. 

Niedziela 7.10.00 - GOŚCIE Z WĘGIER 

Bracia Jánó 
Opowieść o dwóch mieszkających razem braciach - "bożych głupkach". Kamera towarzyszy im w codziennych czynnościach: przy krzątaninie po zagraconym podwórku, posiłku, śnie. Biedni, pokrzywdzeni przez los, wydają się bezwolnie przywiązani do beznadziejnej egzystencji. W szarości dnia codziennego nieoczekiwanie, niczym kwiat, rozkwita jednak ich talent rzeźbiarski. Prawdziwy dar boży, który jest nośnikiem tradycji i obroną przed bezsensem. 

reż.: Andrea Makö 
Telewizja Duna, Węgry 
czas: 25 min. 

Niedziela 7.10.00 - STAROOBRZĘDOWCY 

Staroobrzędowcy na Suwalszczyźnie i na Mazurach 
Reportaż o charakterze edukacyjno-informacyjnym o społeczności Rosjan Staroobrzędowców zamieszkujących na terenie dawnego województwa suwalskiego. Na przykładzie 3 ośrodków życia duchowego i kulturalnego Staroobrzędowców - Augustowa, Gabowych Grądów i klasztoru w Wojnowie, zapoznajemy się z ich historią, wiarą i tradycjami. O historii, dniu dzisiejszym i obyczajach Staroobrzędowców w Polsce opowiadają przedstawiciele tej wspólnoty. 

real.: Andrzej Romańczuk 
czas: 20 min. 

Kultura Staroobrzędowców 
Rozmowy ze Staroobrzędowcami na temat ich kultury, wypowiedzi naukowców na temat religii i obrzędowości starowierów, a także na temat Księgi. 

real.: Jadwiga Nowakowska 
czas: 25 min. 

Staroobrzędowcy Litwy 
Materiał dokumentacyjny. W 1998 roku grupa studentów z Akademii Muzycznej w Wilnie wzięła udział w wyprawie do wiosek staroobrzędowców na Litwie. Prezentowany materiał w większości stanowią zapisy ich rozmów z mieszkańcami. 

real.: Akademia Muzyczna w Wilnie 
czas: 20 min.