W dniach 6-7 września 2013 roku w Krynkach odbył się XIV Trialog "Sokrat Janowicz a współczesność", zorganizowany przez Fundację Villa Sokrates. Gościem Trialogu był Krzysztof Czyżewski, dyrektor Ośrodka "Pogranicze - sztuk, kultur, narodów".

„Sokrat Janowicz a współczesność”

Trzynastoletnia historia Trialogów mogła zakończyć się wraz z odejściem jej twórcy Sokrata Janowicza. Dwanaście archiwalnych już, grubych tomów pisma Annus Albaruthenicus stojących na bibliotecznych półkach, pliki artykułów prasowych, zdjęć, wywiadów stanowiłyby mniej czy bardziej kompletny opis idei cyklicznych spotkań osobistości świata kultury wysokiej z Polski, Białorusi i innych krajów Europy w sercu głębokiej europejskiej prowincji. Okazałoby się wtedy jednak, że była to idea jednoosobowa, nie mająca głębokich historycznych i kulturowych podstaw, nie znajdująca odzewu, nie przynosząca owoców.

Wieloletnia historia Trialogów pokazała jednak, że dzięki takim spotkaniom kultura białoruska zaczyna istnieć w Europie, a w wielokulturowym i wielowyznaniowym życiu społecznym mieszkańców regionu nabiera mocy i znaczenia, wzbogaca je. Dzieje się tak dzięki uniwersaliom płynącym z trialogowych seminariów i wysokiemu poziomowi dyskusji. Idea XIV Trialogu geograficznie rozpięta jest między Białostocczyzną – Białorusią – Polską i Europą. Będzie to Trialog różnych dziedzin kultury, podczas którego głos zabiorą wybitni twórcy literatury, sztuk wizualnych i teatru.

LITERATURA

Seminarium pod hasłem „Sokrat Janowicz a współczesność” poświęcone jest postaci twórcy Trialogu. Jego uczestnicy: poeci, literaci, dziennikarze, historycy, filozofowie, działacze społeczni i polityczni, twórcy kultury w autorskich wypowiedziach znajdują nawiązanie do idei i filozofii wyznawanej przez Sokrata Janowicza oraz współczesnej recepcji Jego dorobku. Wśród zaproszonych gości znaleźli się: Literatura: Andrzej Stasiuk, Uladzimir Niaklajeu, Ignacy Karpowicz; Kultura: Gabriella Cardazzo, Tamara Andrusyszyn, Krzysztof Czyżewski, Siarhiej Czyhryn; Polityka: Adam Michnik, Leszek Moczulski, Wincuk Wiaczorka. Moderator dyskusji: Paweł Goźliński (dziennikarz Gazety Wyborczej). SZTUKI WIZUALNE Instalacja plenerowa Roberta Kuśmirowskiego ELEMENTARZ to próba konfrontacji naszej pamięci z pozostałością etniczną, kulturową, znaczeniową czy przemysłową, w miejscach naszej egzystencji. ELEMENTARZ to podniszczony zbiór przedmiotów, zebranych z różnych miejsc badanej okolicy, przypominający swoim kształtem i strukturą cmentarzysko, pomniki czy płyty nagrobne. Maszyny rolnicze i ich fragmenty, konstrukcje listewek do uprawy porzeczek, słupy telegraficzne, słupy terenowe i skrzynki elektryfikacyjne, często przez kiepski stan swojego zachowania, analogicznie przypominają cmentarne krzyże, domy grobowe czy przydrożne mogiły. ELEMENTARZ jest pracą domową do samodzielnego odrobienia, do wspomnień, masowej edukacji i zadumy. ELEMENTARZ jest drugą odsłoną istniejącej już pracy D.O.M., zrealizowanej w 2004 r. w berlińskiej galerii Johnen, dedykowanej nowopowstałej galerii, osadzonej w czystej przestrzeni wystawienniczej typu white cube. W przypadku ELEMENTARZA Kuśmirowski idzie krok dalej: osadza naturalne artefakty w przestrzeni publicznej, diametralnie zmieniając jej znaczenie.

TEATR

ANTYHONA według Sofoklesa czyli tragedia antyczna na Rynku w Krynkach. Pokaz prapremierowy. Spektakl jest współczesną adaptacją klasycznego dzieła w reżyserii Agnieszki KORYTKOWSKIEJ -MAZUR .

Pomysłodawcą przedsięwzięcia i autorem scenografii jest prof. Leon TARASEWICZ. Dzięki zaangażowaniu w spektakl mieszkańców Krynek i Białegostoku nastąpuje przeniesienie uniwersalnych problemów tragedii antycznej do życia dzisiejszych mieszkańców wielokulturowego pogranicza. Antyczne Teby stają się Krynkami z końca lat 40., a Krynki świadkami tragicznych wypadków w Tebach w czasach starożytnych. Antyhona to metafora powtarzalności historii, która od tysiąca lat toczy się w zatrważająco podobny sposób. Sztuka jest nie tylko tragedią przekleństwa rodowego, tragedią ambicji, nieuspokojonej tęsknoty za władzą. W sztuce pojawiają się również problemy związane z tożsamością narodową, z definicją patriotyzmu, z delimitacją granic, która w 1947 roku stała się powodem wielu prywatnych tragedii mieszkańców Pogranicza. Spektakl powstaje we współpracy z aktorami z Białorusi.

Reżyseria: Agnieszka Korytkowska-Mazur Scenariusz: Dana Łukasińska
Scenografia: Leon Tarasewicz
Kostiumy: Magda Dąbrowska
Muzyka: Michał Jacaszek
Reżyseria światła: Leon Tarasewicz, Marek Oleniacz
Ruch sceniczny: Maciej Zakliczyński
Producent: Zofia Dowjat
Obsada: aktorzy Teatru Dramatycznego im. A. Węgierki w Białymstoku, aktorzy gościnni z Warszawy, Mińska, Lublina.
Chóry: Chór Kameralny 441 Hz z Gdańska, Chór dziecięcy zespołu „Bałamutki” z Białegostoku, Chór mieszkańców Krynek, Chór mieszkańców Suwałk

FILM DOKUMENTALNY

1. Film dokumentalny „Rozmowa z Sokratem” Gabrielli Cardazzo połączony ze spotkaniem autorskim. Materiały do filmu zostały zebrane przez autorkę w trakcie jej trzech pobytów w Krynkach w latach 1996–1997, w czasie, kiedy były prowadzone prace nad wydaniem we Włoszech tomu „Miniatury” Sokrata Janowicza, zakończone jego pobytem w Wenecji w 1998 roku. Film odnosi się w sposób subiektywny do osoby pisarza, a jego ogromnym atutem jest pokazanie Sokrata Janowicza w jego codziennym otoczeniu.

2. „Sokrat Janowicz - jak zostałem Białorusinem” Piotra Sadzińskiego. Wywiad rzeka przeprowadzony z pisarzem w czasie kilkunastu spotkań u schyłku życia pisarza. Dla zróżnicowania warstwy wizualnej filmu wywiad był nagrywany w różnych lokalizacjach. W przydomowym ogrodzie, pracowni pisarza, a także w kuchni, która stanowi centralny punkt domu. Opowieść zaczyna się od pierwszych wspomnień, skupia się na trudnych wyborach i ich konsekwencjach. Głównym motywem dokumentu jest narastające i umacniające się poczucie tożsamości narodowej i cena, jaką trzeba za nie zapłacić.

Scenariusz i reżyseria: Piotr Sadziński
Zdjęcia i montaż: Anna Sadzińska
Muzyka: Sebastian Stieler

Wszystkie przedsięwzięcia Trialogu mają charakter otwarty. Trialog odbywa się pod honorowym patronatem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Sponsorzy: Narodowe Centrum Kultury, Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji
Partnerzy: Teatr Dramatyczny im. A. Węgierki w Białymstoku, Wchód Kultury - Inny Wymiar, Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego, Urząd Miejski w Krynkach, Gminny Ośrodek Kultury w Krynkach
Patronaty medialne: TV P Kultura, portal Obieg.pl, Białoruskie Radio Racja, Gazeta Wyborcza, Polskie Radio dla Zagranicy, Polskie Radio Białystok, portal BiałystokOnline

Program XIV TRIALOG u w Krynkach
piątek 06.09.2013 r. Synagoga Kaukaska / Gminny Ośrodek Kultury i Sportu, ul. Józefa Piłsudskiego 5

Seminarium: „Sokrat Janowicz a współczesność”

Moderator dyskusji: Paweł GOŹLIŃSKI - dziennikarz Gazety Wyborczej, współzałożyciel Instytutu Reportażu
10:00 - 12:00 panel dyskusyjny LITERATURA

Andrzej STASIUK (Wołowiec / Polska) - prozaik, dramaturg, eseista, wydawca
Ignacy KARPOWICZ (Zabłudów / Polska) - pisarz, prozaik, tłumacz z języków angielskiego, hiszpańskiego i amharskiego
Uladzimir NIAKLAJEU (Mińsk / Białoruś) - poeta, prozaik, działacz społeczny i polityczny

przerwa na kawę

13:00 - 15:00 panel dyskusyjny KULTURA

Gabriella CARDAZZO (Wenecja / Włochy) - historyk sztuki, kulturoznawca, galeria Cavallino
Tamara ANDRUSYSZYN (Wenecja / Włochy) - tłumacz literatury białoruskiej na języki włoski i angielski
Krzysztof CZYŻEWSKI (Sejny / Polska) - praktyk idei, eseista, twórca Fundacji Pogranicze
Siarhiej CZYHRYN (Słonim / Białoruś) - poeta, literaturoznawca, kulturoznawca, historyk, dziennikarz

przerwa obiadowa 16:00 - 18:00

panel dyskusyjny POLITYKA

Adam Michnik (Warszawa / Polska) - publicysta, eseista, historyk, redaktor naczelny Gazety Wyborczej
Leszek MOCZULSKI (Warszawa / Polska) - działacz opozycyjny w okresie PRL , polityk, historyk,
Wincuk WIACZORKA (Mińsk / Białoruś) - filolog, działacz społeczny i polityczny, były lider BNF

Plac Jagielloński / Krynki 20:00 prapremiera spektaklu „Antyhona”,
reż. Agnieszka KORYTKOWSKA-MAZUR, dyrektor Teatru Dramatycznego im. Aleksandra Węgierki w Białymstoku

sobota 07.09. 2013 r. Synagoga Kaukaska / Gminny Ośrodek Kultury i Sportu, ul. Józefa Piłsudskiego 5
godz. 16:00 projekcje filmów:

„Rozmowa z Sokratem”, reż. Gabriella CARDAZZO
„Sokrat Janowicz - jak zostałem Białorusinem”, reż. Piotr SADZIŃSKI

Galeria Krynki, ul. Józefa Piłsudskiego 6
18:00 otwarcie wystawy „Elementarz” Roberta KUŚMIROW SKIEGO (Lublin / Polska)