O godz. 19.00 w klubie "Od Nowa" w Toruniu zespół teatralny "Pogranicza" zaprezentował spektakl Dybuk. 

Spektakl pt. "Dybuk" 
wg dramatu Szymona An-skiego 
"Na pograniczu dwóch światów" 

Adaptacja: Małgorzata Sporek-Czyżewska, Wojciech Szroeder 
Scenografia: Wiesław Szumiński 
Reżyseria: Wojciech Szroeder, Małgorzta Sporek-Czyżewska 

Osoby 
Przechodzień: Michał Moniuszko 
Chonen: Igor Nazaruk 
Sender: Adam Pogorzelski 
Rabbi Azriel: Robert Tomkiewicz 
Babka: Irena Namiotkiewicz 
Lea: Aneta Stabińska 
Pan Młody: Radosław Polakowski 
Meir: Mariusz Tomkiewicz 
Ślepa: Iwona Pieczulis 
Siostry: Barbara Budko, Magdalena Urynowicz 
Żebraczki: Anna Szafranowska, Bożena Namiotkiewicz 
Szkolarze jesziwy: Piotr Gaus, Artur Kisielewski 
Chasydzi: Szymon Urynowicz, Radosław Polakowski 


Dybuk – "Misterium żydowskie" 
Spektakl teatralny pt. "Dybuk" zrealizowany został przez Teatr Sejneński pracujący przy Ośrodku „Pogranicze – sztuk, kultur, narodów" w Sejnach. 

Premiera odbyła się w maju 1996 roku. Scenariusz powstał na podstawie symbolicznego dramatu "Na pograniczu dwóch światów" (Cwiszn cwej weltn) Salomona Zainwila Rapaporta znanego pod pseudonimem literackim Szymon An-ski. Dramat napisany został w 1916 roku w języku jidysz, zaraz potem tłumaczony był na język hebrajski i polski. 

Jego akcja rozgrywa się w środowisku chasydzkim na wschodnich rubieżach dawnej Rzeczypospolitej. 

Opowieść: 

Dwóch Żydów zapewniło sobie słowem małżeństwo dzieci, lecz słowo to nie zostało dotrzymane, albowiem ojciec panny, wzbogaciwszy się, poszukał sobie bogatego zięcia, podczas gdy drugi zmarł w ubóstwie, pozostawiając syna – sierotę. Młodzieniec żyje modlitwą, umartwianiem i ekstazą w przekonaniu, że zwycięży opór materii i poślubi Leę. 

Tych dwoje łączy nie tylko obietnica ojców. Ciążą ku sobie działaniem siły wyższej. Obraza tej siły sprowadza katastrofę: "On" – umiera; „Ona" odpycha już w czasie obrzędu ślubnego narzuconego jej oblubieńca i przyzywa duszę zmarłego. "On" wstępuje w duszę dziewczyny jako dybuk*. 

Pod wpływem egzorcyzmów cadyka dybuk ustępuje, lecz przyzywa ją i zabiera "na nierozerwalną dolę". 

* dybuk – po raz pierwszy to słowo pojawiło sie w Księdze Przypowieści (od hebr. Ma`aseh – opowiadanie, po żydowsku Majse Buk) wydanej w Bazylei w 1602 r., stanowiącej zbiór anonimowych podań nawiązujących do tradycji ustnych przekazów. Pojęcie „dybuk" zrodziło się w kręgu przedstawicieli mistycznego kierunku w ramach judaizmu, tzw. kabały, zwłaszcza wsród przedstawicieli Izaaka Lurii i oznaczało ruah-ra, czyli przylgnięcie złego ducha (demona) do duszy żywego człowieka. Z czasem pod wpływem wierzeń ludowych i doktryny gilgul (wedrówka dusz) zaczęło oznaczać duszę potępioną, ponownie wstępującą w ciało żywego człowieka celem dokonania oczyszczenia z popełnionego grzechu. 

Teatr Sejneński to grupa młodzieży z Sejn i okolic pracująca ze sobą już cztery lata. Rozpoczęliśmy od odkrywania różnorodności kulturowej miejsc, z których pochodzimy. Ciekawi tradycji przeszłości sięgaliśmy do historii, poszerzając nasze zainteresowania o regiony pogranicza Europy Środkowowschodniej, o tradycje kulturowe zamieszkujących je narodów. Odbywaliśmy podróże poznawcze po tych obszarach. Szczególnie bliskie stały się dla nas wakacyjne wyjazdy do wiosek i ludzi, gdzie dziedzictwo kulturowe i historyczne jest doświadczeniem bolesnym, pełnym osobistych tragedii i niezrozumienia. Wkraczanie w świat przeszłości, nieznany nam, odgrzebywany z zakamarków pamięci starych ludzi powoduje, że wiedza historyczna i kulturowa staje się dla nas żywym doświadczeniem. Fakty z historii przemawiają przez osobisty los ludzi, z którymi obcowaliśmy, świętowaliśmy i którym prezentowaliśmy swoje działania artystyczne. Zawoziliśmy tam muzykę w rozpisaniu na instrumenty, pieśni z tych okolic i spektakl teatralny. Wszystko to stanowiło pomost do spotkania. 

Nasze wakacyjne wyjazdy to: 

lato 1994 – wioski na Suwalszczyźnie 

lato 1995 – wioski nad Bugiem (pogranicze polsko-ukraińskie) 

lato 1996 – wioski w okolicach Lidy na Białorusi 

Z pobytu w wioskach nad Bugiem powstał film pt. "Losy posłuchane" mówiący o przeżyciach tamtejszej ludności, związanych z przymusowym przesiedleniem na ziemie zachodnie oraz wystawa fotograficzna o ludziach i odbytych spotkaniach. 

Spektakl teatralny "Dybuk" jest mocno zakorzeniony w naszym zasłuchaniu przeszłością. 

Miejsca związane z kulturą żydowską w Sejnach wypełnia dzisiaj inna treść, ale budynki Białej Synagogi, starej jesziwy, zniszczonego cmentarza z okruchami macew, brzmią zapomnianymi dźwiękami. 

Artykuły prasowe: 
Dybuk po polsku, "Nowości - gazeta Pomorza i Kujaw" 28.01.1997

Ryszard Warta, Moje centrum świata, "Nowości - gazeta Pomorza i Kujaw" 28.01.1997