Szkoła Pogranicza - Warsztat Międzykulturowy dla przedstawicieli organizacji kulturowych z Bośni, Gruzji i Polski. 

Warsztat zgromadził animatorów i praktyków kultury z Bałkanów, Kaukazu, Azji Centralnej oraz Europy Środkowej i Wschodniej. Mieli oni okazję poznania celów działań Pogranicza i skorzystania z jego doświadczeń. 

Podczas pięciodniowego, intensywnego warsztatu uczestnicy poznli strukturę i metody pracy ośrodka dialogu międzykulturowego, jakim jest Pogranicze. Został im też przybliżony przykład "naszego" pogranicza, na którym spotykają się kultury: polska, litewska, żydowska, ukraińska, białoruska, a atakże jego dawne i bieżące problemy, w tym wpływ, jaki wywarło na niego wstąpienie Polski do UE. 

Jednym z tematów spotkania było to, jak zbudować i zarządzać centrum międzykulturowym, i gdzie szukać funduszy na taką działalność. 

Warsztat składał z trzech części: 

Warsztat animatora: formy i metody pracy międzykulturowej i najlepsze praktyki realizowane przez Pogranicze. W tej części zaprezentowaliśmy programy edukacyjne i artystyczne, także te, realizowane we współpracy ze szkołami, nauczycielami i młodzieżą, możliwości pracy badawczej oferowane przez Centrum Dokumentacji Kultur Pogranicza, Wydawnictwo Pogranicze i muzeum dziedzictwa wielokulturowego Sejn założone przez Pogranicze. 

Warsztat pogranicza: wielokulturowa przeszłość i teraźniejszość Sejneńszczyzny, jej bogactwo, kontekst historyczny, źródła lokalnych konfliktów i tradycje. 

Warsztat lidera: budowanie i zarządzanie organizacją, tworzenie sieci kontaktów partnerskich, finansowych i pozyskiwania funduszy. 

Warsztatowi towarzyszyły przedstawienia, koncerty i filmy. 

Prezentując naszą organizację, daliśmy uczestnikom obszerną wiedzę na temat naszych metod pracy i osiągnięć. Mamy nadzieję, że to będzie punkt wyjścia dla naszej przyszłej współpracy ze wszystkimi uczestnikami warszatu. 

Lista uczestników: 

1. Magdalena Bartnik, współpracowniczka Stowarzyszenia Wspólnota Kulturowa Borussia, nauczycielka jęz. polskiego w gimnazjum w Lidzbarku Warmińskim 
2. Alexander Fontulakis, Asystent ds. Administracyjnych, "Stara Synagoga", Chania, Grecja 
3. Rainer Girardi, współpracownik Fundacji im. Alexandra Langera, Bolzano, Włochy 
4. Rigels Halili, Albańczyk, doktorant Polskiej Akademii Nauk w Szkole Nauk Społecznych, uczeń i współpracownik Fundacji Pogranicze, animator kultury i antropolog 
5. Bartosz Hlebowicz, autor tekstów i redaktor strony internetowej Fundacji Pogranicze 
6. Arzu Jafarli, pracownik administracyjny w Centrum Edukacji Prawnej i Ekonomicznej, przedstawicielka koalicji organizacji pozarządowych utworzonej w ramach Programu na rzecz Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego, Lenkoran, Azerbejdżan 
7. Levan Khetaguri, prezes fundacji Stichting Caucasus, rektor Państwowego Uniwersytetu Teatru i Filmu im. Szoty Rustawelego, Tbilisi, Gruzja 
8. Anna Klimczak, studentka Insytutu Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego, specjalizacja: animacja kultury 
9. Zofia Kordela-Borczyk, Dyrektor Wykonawczy Fundacji Karpackiej w Polsce, Sanok 
10. Ines Kublik, koordynator projektów polsko-niemieckich, Zamek Bröllin, Niemcy 
11. Sándor Köles, Dyrektor Wykonawczy Fundacji Karpackiej, Węgry 
12. Tamriko Lordkipanidze, koordynatorka Programu Kulturalnego fundacji "Open Society-Georgia Foundation", Tbilisi, Gruzja 
13. Wiktoria Maksojewa, koordynatorka działu ormiańskiego organizacji "Dom Kaukaski", Tbilisi, Gruzja 
14. Gregor Mirwa, założyciel i organizator festiwalu kulturalnego "Le Week-End" w Guben/Gubinie, Niemcy 
15. Huso Oručevič, Mostar, Bośnia 
16. Agnieszka Poźniak, Stowarzyszenie "Miasteczko", Chełm 
17. Magdalena Szleszyńska, studentka Instytutu Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego, specjalizacja: animacja kultury 
18. Dmitar Tzolov, Fundacja "Работилница за граждански инициативи" (Pracownia Inicjatyw Obywatelskich), Sofia, Bułgaria 
19. Vida Urbonavicius, "Dom Pamięci", Wilno, Litwa 
20. Irena Veisaite, b. prezes fundacji "Open Society-Lithuania Foundation", teatrolog, profesor Uniwersytetu Wileńskiego, Litwa 
21. Barbara Wilewska, animator kultury, Szczecin 
22. Anna Wróbel, asystentka Programu Dialogu Międzykulturowego, Fundacja Pogranicze 
23. Kairat Żussupow, organizacja "Central Asia - Peace and Accord", Astana, Kazachstan

Zespół prowadzący Warsztat: 
Krzysztof Czyżewski (dyrektor) - koordynacja całości 
Małgorzata Sporek-Czyżewska (dyrektor Fundacji) - programy młodzieżowe, wydawnicze, warsztat lidera, Międzynarodowe Centrum Dialogu, Kapela Klezmerska 
Bożena Szroeder (kierownik programowy) - praca z dziećmi i nauczycielami, muzeum i dziedzictwo wielokulturowe regionu, Kroniki Sejneńskie 

Asystenci: 
Agata Szkopińska - Centrum Dokumentacji Kultur Pogranicza 
Aneta Stabińska - archiwum Pogranicza i zbiory wschodniosłowiańskie 
Danuta Wilkialis - pracownia lituaniki 
Iwona Zaborowska - zbiory filmowe i archiwum prasowe 
Michał Moniuszko - pracownia muzyczna 
Wiesław Szumiński - pracownia plastyczna 
Robert Tomkiewicz - pracownia filmowa 

TEMATY WARSZTATU: 

Dzień pierwszy (niedziela) 
- Miłosz i tradycja pogranicza 
- Międzynarodowe Centrum Dialogu 
- Pamięć miejsca a młode pokolenie 
- Wprowadzenie w Pogranicze (wieczór) 

Dzień drugi (poniedziałek) 
- Ośrodek praktyk międzykulturowych - pracownie 
- Pogranicze a mit i rzeczywistość Europy Środkowej 
- Programy "Pamięć starowieku", "Wioska cygańska" i "Człowiek pogranicza" 

Dzień trzeci (wtorek) 
- Polacy, Litwini, Rosjanie-staroobrzędowcy – wizja lokalna 
- Wobec dziedzictwa żydowskiego – nieobecni i powracający 
- Problemu trudnego sąsiedztwa, konfliktów i otwartych ran 
- Klasa Dziedzictwa Kulturowego – doświadczenie Białorusi 

Dzień czwarty (środa) 
- Teatr i muzeum a nowe formy pracy twórczej z dziećmi 
- Jak przywrócić opowieść ludziom i miejscu? 
- Doświadczenie Pogranicza wobec innych regionów świata 
- Współpraca w dziedzinie dialogu międzykulturowego 
- Muzyka klezmerska - w poszukiwaniu tradycji żywej 

Dzień piąty (czwartek) 
- Instytucja Pogranicza - struktura, finanse 
- Rola wydawnictwa w pracy międzykulturowej 

PROGRAM 
19.11.2005 (sobota) 
Przyjazd uczestników, zakwaterowanie w ośrodku w Kuklach 
20:30 Kolacja (Kukle) 
21:30 Omówienie programu warsztatu 

20.11.2005 (niedziela) 

8.30–9:30 Śniadanie (Kukle) 
10:00 Wyjazd do Krasnogrudy pod Sejnami, zwiedzanie dworu rodziny Czesława Miłosza, gdzie powstaje obecnie Międzynarodowe Centrum Dialogu. W Domu Pogranicza w Sejnach rozmowa przy kawie i herbacie o Miłoszu i koncepcji Centrum 
14:00 Otwarcie multimedialnej wystawy pt. „Trakt Krasnogrudzki” z udziałem społeczności lokalnej 
Biała Synagoga w Sejnach 
15:00-16:00 Obiad (Dom Litewski w Sejnach) 
16:00-18:30 Projekt "Trakt Krasnogrudzki" – opowieść o pracy z młodzieżą litewską i polską oraz o tradycji pogranicza. 
Dom Pogranicza w Sejnach 
19:00 Kolacja (Kukle) 
20:00 Wprowadzenie do Warsztatu Pogranicza: opowieść i fragmenty filmów dokumentujących pracę Pogranicza 
Ośrodek w Kuklach 

21.11.2005 (poniedziałek) 

8:30 Śniadanie (Kukle) 
9:30-11:30 Prezentacja pracy i zbiorów Centrum Dokumentacji Kultur Pogranicza. Prace badawcze, staże i stypendia 
Dom Pogranicza w Sejnach 
12:00-13:30 Pracownie artystyczne: malarstwa i ceramiki, filmu i fotografii 
Dom Pogranicza i Dawna Jesziwa w Sejnach 
14.30-15:30 Obiad (Kukle) 
16:00-19:00 Programy: Forum Pogranicza, Otwarte Regiony Europy Środkowo-Wschodniej (Siedmiogród, Bukowina, Bośnia, Wilno, Praga), pismo "Krasnogruda", "Café Europa" 
Ośrodek w Kuklach 
19:15-20:15 Kolacja (Kukle) 
20:30 Wprowadzenie do programów: "Pamięć starowieku", "Cygańska Wioska Artystyczna", "Człowiek Pogranicza" Filmy: "Świątynia", "My, Cyganie", "Arvo Pärt" 

22.11.2005 (wtorek) 

8:30-9:30 Śniadanie (Kukle) 
10:00-16:00 Wyprawy po Sejneńszczyźnie w trzech grupach (obiad w terenie): 
Grupa 1: Litwini (Puńsk) 
Grupa 2: Rosjanie Staroobrzędowcy (Gabowe Grądy, Suwałki) 
Grupa 3: Polacy i Litwini (Sejny) 
16:00-17:30 Omówienie wypraw na tle stosunków narodowościowych i wielokulturowego dziedzictwa pogranicza 
Ośrodek w Kuklach 
18:00-19:00 Spektakl "Kroniki Sejneńskie" Biała Synagoga Sejny 
19:30-20:00 Kolacja (Kukle) 
20:00-21:30 Edukacja międzykulturowa: Klasa Dziedzictwa Kulturowego, Film "Losy posłuchane" 
Ośrodek w Kuklach 

23.11.2005 (środa) 

8:30-9:15 Śniadanie (Kukle) 
9:30-11:00 Praca artystyczna i edukacyjna z dziećmi: "Kroniki Sejneńskie", "Sejneńskie Karty Historyczne", "Gliniana Księga", Muzeum Sejneńskie i programy edukacji regionalnej realizowane ze szkołami, Dom Pogranicza w Sejnach 
11:00-11:30 Przerwa na kawę 
11:30-13:30 Programy lokalne: "Almanach Sejneński", Stowarzyszenie Nauczycieli bez Granic, Stowarzyszenie na rzecz rozwoju Sejn i Sejneńszczyzny, "Zaduszki", "Spotkanie Innego" 
Dom Pogranicza w Sejnach 
14:00-15:00 Obiad (Dom Litewski w Sejnach) 
15:15-16:45 Praca Pogranicza w przestrzeni międzynarodowej: "Nowa Agora", "Gra SzklanychPaciorków", "Tryptyk Bośniacki", "Dialog międzykulturowy na Kaukazie i w Azji Środkowej" 
Dom Pogranicza w Sejnach 
17:00-17:50 Kolacja (Dom Litewski w Sejnach) 
18:00-20:00 Koncert "Kapeli Klezmerskiej" 
Biała Synagoga w Sejnach 
21:00 Debata: Perspektywy współpracy międzynarodowej w dziedzinie dialogu międzykulturowego 
Ośrodek w Kuklach 

24.11.2005 (czwartek) 

8:30-9:15 Śniadanie (Kukle) 
9:30-11:30 Wprowadzenie w organizację i strukturę Fundacji Pogranicze oraz Ośrodka "Pogranicze – sztuk, kultur, narodów" (tworzenie zespołu, budowa instytucji, finansowanie) 
Dom Pogranicza w Sejnach 
11:30-12:00 Przerwa na kawę 
12:00-14:00 Program wydawniczy i portal internetowy "Archipelag Pogranicza" 
Dom Pogranicza w Sejnach 
14:30-15:30 Obiad (Dom Litewski w Sejnach) 
16:00 Wyjazd uczestników