Spotkanie Sejneńskiej Myślarni, 16-17 stycznia 2011
W dniach 15 – 16 stycznia w Sejneńskiej Spółdzielni Jazzowej odbył się sympozjon inaugurujący rok Czesława Miłosza w Pograniczu. Spotkanie stanowiło przede wszystkim inspirację dla planowanych na ten rok projektów związanych z osobą i twórczością noblisty. Sympozjon otworzyła opowieść  Tomasa Venclowy o tym jak pierwszy egzemplarz „Rodzinnej Europy” Czesława Miłosza  dotarł na Litwę, przesyłany kartka po kartce w prywatnych listach. Skompletowanie całego egzemplarza ( brakowało tylko kilku stron) zajęło półtora roku. Ten, jeden jedyny egzemplarz, który w ramach tzw. „biblioteczki młodego antysowiety” przekazywany był z rąk do rąk, stanowił świadectwo istnienia złożonej historii Wilna, wówczas zupełnie nieznanej. Pojawienie się tej książki w sowietyzowanym Wilnie było, według osobistej relacji Venclowy, źródłem nadziei, dowodem na to, że nie wszystko jest jeszcze stracone. 

W dalszej części spotkania  Piotr Kłoczowski wygłosił wykład na temat trudnego w biografii Miłosza okresu, kiedy poeta decyduje się pozostać na zachodzie – najpierw we Francji, a następnie w Szwajcarii. Jest to czas, w którym opuszcza go władza poesis, kiedy przeżywa on kryzys umiejętności nazywania świata. Piotr Kłoczowski nakreślił mapę miejsc ważnych w tym czasie dla Miłosza, miejsc, w których przebywał – La Combe, Sabaudia, Bons nad Lemanem. Konkretne, namacalne doświadczenie tych miejsc okazało się jedynym lekarstwem na kryzys dręczący poetę. Umożliwiło też rozpoznanie sytuacji ówczesnej Europy, jej podziału i ogromu duchowej pracy, której wymaga jej powtórne zespolenie. Przenikliwość i aktualność tego rozpoznania sprawia, że czytając dziś „Rodzinną Europę” Miłosza nie mamy poczucia oddalenia czy historyczności jego myśli.

Kolejnym elementem sympozjonu były refleksje profesora Andrzeja Mencwela  na temat tego jak „Rodzinna Europa” odbierana była w Polsce. Wyjątkowość Miłosza polegała, przede wszystkim na jego silnym poczuciu osobistej odrębności i ważności osobistego doświadczenia. To silne, świadome i konsekwentne „ustawienie głosu” przeciwstawiało się wtórności polskiej literatury, jej parysko-amerykańskiej stylizacji. Głos ten działał podziemnie, podskórnie, ale na tyle silnie, że w pewnym sensie w odpowiedzi, pojawiła się cała grupa książek, które można zaliczyć do konstelacji Rodzinnej Europy – książki Zbigniewa Herberta, Tadeusza Konwickiego, Juliana Stryjkowskiego i Włodzimierza Odojewskiego. Literacka i ideowa koncepcja rodzinnej Europy, która wówczas powstała, dziś po raz pierwszy staje się realnością, nowym wyzwaniem.

Wystąpienia gości.

W czasie sympozjonu obył się  też wernisaż dwóch wystaw prezentowanych w Domu Pogranicza w Sejnach: wystawy „Miłosz w drugim obiegu” oraz wystawy „Rodzinna Europa w świecie”. Otwarta dla gości była również wystawa w Białej Synagodze – „Krasnogruda 2+0=1+1” prezentująca historię Dworu w Krasnogrudzie oraz plany Międzynarodowego Centrum Dialogu, które otwarcie planowane jest na dzień 30 czerwca 2011 r.

Ostatnim spotkaniem w ramach sympozjonu było spotkanie z Birute Januszkaite wydawcą książki „Czeladnik czasu”. Publikacja zawiera teksty o Oskarze Miłoszu i Czesławie Miłoszu napisane przez litewskich, polskich i białoruskich autorów. 

Wieczorem w Spółdzielni Jazzowej odbyła się Cafe Rodzinna Europa, w czasie której w kawiarnianej, poetyckiej atmosferze czytane były wiersze Czesława Miłosza i ich tłumaczenia na litewski. Tomas Venclowa czytał swoje wiersze w przekładzie na polski i wiersze Czesława Miłosza w swoim tłumaczeniu na język litewski. Przez cały wieczór poezji towarzyszyła też muzyka Orkiestry Klezmerskiej Teatru Sejneńskiego.

Następny dzień wypełniły podsumowania oraz prezentacja zdygitalizowanych zbiorów Centrum Dokumentacji Kultur Pogranicza – kolekcji książek i materiałów multimedialnych związanych z osobą Czesława Miłosza oraz kolekcji lituanistycznej przekazanej Centrum przez Tomasa Venclowę. Wszystkie te materiały są już opisane i dostępne na stronie Centrum Dokumentacji. Zbigniew Fautynowicz, dyrektor Muzeum Okręgowego w Suwałkach, badacz związków Czesława Miłosza z Suwalszczyzną przekazał do zbiorów Centrum Dokumentacji egzemplarz Rodzinnej Europy wydany w Suwałkach.

16 stycznia 2011 - Okolice Rodzinnej Europy

17 stycznia 2011 - Okolice Rodzinnej Europy