Od roku 2015 działalność Pogranicza (Ośrodka oraz Fundacji) wkroczyła w nową fazę współpracy ze światem akademickim. Przez wiele lat zespół Pogranicza organizował dla studentów i doktorantów staże, seminaria i konferencje w Ośrodku w Sejnach i w Międzynarodowym Centrum Dialogu w Krasnogrudzie, razem z pracownikami naukowymi przygotowywał wspólne publikacje i realizował wspólne programy europejskie, a także prowadził wykłady i warsztaty na uniwersytetach

Współpraca Pogranicza z uniwersytetami.

Nowa faza

 Od roku 2015 działalność Pogranicza (Ośrodka oraz Fundacji) wkroczyła w nową fazę współpracy ze światem akademickim. Przez wiele lat zespół Pogranicza organizował dla studentów i doktorantów staże, seminaria i konferencje w Ośrodku w Sejnach i w Międzynarodowym Centrum Dialogu w Krasnogrudzie, razem z pracownikami naukowymi przygotowywał wspólne publikacje i realizował wspólne programy europejskie, a także prowadził wykłady i warsztaty na uniwersytetach. Owocem tego twórczego partnerstwa są m.in. liczne prace licencjackie, magisterskie i doktorskie, a nawet habilitacyjne odnoszące się do filozofii i praktyk Pogranicza. Działalność ta będzie konsekwentnie kontynuowana. To, co stanowi istotne novum w tej współpracy dotyczy zaproszenia Pogranicza przez niektóre uniwersytety do współtworzenia ich programu, zarówno badawczego jak i nauczania, a w konsekwencji ustanowienia semestralnych zajęć prowadzonych na bazie doświadczeń i wiedzy Pogranicza, które stają się częścią uniwersyteckiego curriculum.

Do tej pory Pogranicze współpracowało z wieloma uczelniami w świecie, w tym m.in. z New School University w Nowym Jorku, University of Michigan, Syracuse University,Chicago University, Uniwersytet Warszawski – Instytut Kultury Polskiej i Kolegium Artes Liberales, Oranim Academic College w Izraelu, Europejski Uniwersytet Viadrina weFrankfurcie nad Odrą, Centrum Badań Humanistycznych Uniwersytetu im. I. Franka we Lwowie, Uniwersytet Witolda Wielkiego w Kownie, Uniwersytet w Lund, Uniwersytet w Białymstoku.

W 2008 roku Instytut Polski przy współpracy m.in. z New School University i Lang College zorganizował 2-tygodniową prezentację pracy Pogranicza, w tym m.in. wykłady i warsztaty dla studentów nowojorskich uczelni.1 Współpraca ta polegała na wykładach i prowadzeniu warsztatów przez członków zespołu Pogranicza, prezentacjach spektakli i filmów, seminariach i stażach dla studentów tych uniwersytetów w MCD w Krasnogrudzie.

W 2015 roku współpraca z uniwersytetami przybrała nowy charakter. Na dwóch

prestiżowych uniwersytetach – w amerykańskim Rutgers University i na Uniwersytecie Bolońskim – zainicjowane zostały stałe, całosemestrowe zajęcia dla studentów. W Rutgers zajęcia te utworzono na Wydziale Sztuki, Kultury i Mediów, ich inicjatorem jest dziekan wydziału prof. Ian Watson, który bywał wielokrotnie w Pograniczu i pisał o pracy Ośrodka artykuły naukowe.

Idea programu zrodziła się w 2014 roku, kiedy nowa rektor uniwersytetu Nancy Cantor zaprosiła Krzysztofa Czyżewskiego do współtworzenia inicjatywy, która miałaby otworzyć uniwersytet na jego społeczne otoczenie, które w przypadku Newark i New Jersey jest otoczeniem wielokulturowym, z wieloma napięciami i problemami związanymi z wykorzenieniem i wykluczeniem społecznym.2 Nawiązana została wtedy współpraca z organizacją obywatelską „YouthBuild”, prowadzącą innowacyjne programy z udziałem młodzieży z biednych rodzin tamtejszego pogranicza.3 W ten sposób na Rutgers University, z udziałem Pogranicza, powstała Urban Civic Initiative, która poprzez zajęcia dla studentów i ich połączenie z działaniami „Youthbuild” ma rozwinąć nowoczesny model animacji kultury w społeczności wielokulturowej, który w dużej mierze opiera się na praktykach Pogranicza.

Krzysztof Czyżewski został zaproszony do współprowadzenia tego programu jako Visiting Professor Uniwersytetu Rutgers (Urban Civic Initiative Visiting Professor).

W planach programu jest zorganizowanie Szkoły Letniej w Międzynarodowym Centrum Dialogu w Krasnogrudzie, zorganizowanie na Uniwersytecie Rutgers prowadzonej  przez Pogranicze Wędrownej Akademii „Nowa Agora”, a także prezentacja pracy sejneńskiego Ośrodka na tamtejszym pograniczu.

W semestrze wiosennym 2015 roku, na Wydziale Nauk Politycznych Uniwersytetu Bolońskiego zainicjowany został - dzięki grantowi Funduszu Wyszehradzkiego na trzy pierwsze lata - program poświęcony Europie Środkowej po roku 1989 - „Kraje wyszechradzkie jako post-socjalistyczny region geopolityczny”.4 Program ten w formie zajęć trwających jeden semestr, mogą wybrać jako część swojego curriculum studenci Uniwersytetu Bolońskiego.

Prowadzącym ten program jest prof. Stefano Bianchini, dyrektor Interdyscyplinarnych Studiów Magisterskich nad Europą Wschodnią UB. Program, obok modułu geo-politycznego, ma także moduł kulturowy – do jego przygotowania i poprowadzenia jako ‘visiting professor’ został zaproszony Krzysztof Czyżewski. Dzięki temu powstaje cykl zajęć dla studentów pt. ‘Tożsamość – Dialog – Zaufanie: Kultura współistnienia w Europie Środkowowschodniej’,oparty na praktykach pogranicza, w ramach którego planowane są także w przyszłości szkoły letnie, wizyty studyjne i staże w MCD, konferencje i seminaria5. Program ten opiera się także na „Podręczniku dialogu: Tożsamość i zaufanie”6, wydanym przez Pogranicze w językach angielskim, polskim i rosyjskim, będącym owocem sympozjonów w ramach Wędrownej Akademii „Nowa Agora”.

        W 2016 roku została zainicjowana długofalowa współpraca Pogranicza z Uniwersytetem w Białymstoku, a w szczególności z Instytutem Filologii Polskiej oraz Kołem Naukowym Filozofów. W ramach specjalności IFP „Literatura na pograniczach” powstał program „Praktykowanie pogranicza” prowadzony przez członków zespołu Pogranicza zarówno w Białymstoku, jak i w Sejnach i Krasnogrudzie. Jego koordynatorkami są dr Katarzyna Sawicka-Mierzyńska i dr hab. Danuta Zawadzka. Natomiast wspólnie z Kołem Naukowym Filozofów pod opieką prof. Małgorzaty Kowalskiej zainicjowany został program „Przechadzki filozoficzne”, skierowany głównie do licealistów z Sejneńszczyzny i prowadzony przez studentów i doktorantów filozofii we współpracy z zespołem Pogranicza.

 1 http://www.wrotapodlasia.pl/NR/rdonlyres/22DD3EEA-A384-4A45-9CAF-D0EAFD413AD5/0/ny.pdf

2 https://www.academia.edu/6569920/AN_IMAGINED_RUTGERS_THE_URBAN_CIVIC_MODEL/

3 http://www.youthbuildnewarknj.org/

4 http://corsi.unibo.it/2Cycle/mirees/Pages/visegrad-chair-at-mirees.aspx

5 http://www.politicalsciences.unibo.it/en/programmes/course-unit-catalogue/course-unit/2014/390889

6 http://pogranicze.sejny.pl/podrecznik_dialogu_zaufanie_i_tozsamosc_pdf,1601-1,14249.html