Cafe Europa w Bowery Poetry Club

CAFÉ EUROPA – wieczór literacki wokół tematu „ludzi pogranicza”

poniedziałek 14 kwietnia 2008, godz. 20:00
The Bowery Poetry Club, 308 Bowery Street (między Houston i Bleecker), Manhattan

Z udziałem: Vyta Bakaitisa, Carmen Firan, Anny Frajlich, Evy Hoffman, Wasyla Machno
Prowadzenie: Krzysztof Czyżewski, prezes Fundacji Pogranicze;
Pieśni słowiańskie i w jidysz: Michael Alpert

Spotkanie z grupą poetów i pisarzy pochodzących z Europy Środkowej i Wschodniej, dziś Nowojorczyków – Rumunów, Polaków, Ukraińców, Litwinów, Żydów – w kultowym Bowery Poety Club poświęcone będzie refleksji nad tym, co znaczy być człowiekiem pogranicza w dzisiejszym świecie. Utwory czytane po angielsku i w językach ojczystych przeplatane będą osobistymi opowieściami i pieśniami oraz dyskusją w atmosferze europejskiej kawiarni literackiej. Spotkaniu będzie towarzyszyło wspomnienie legendarnego poety Lower East Side, Morrisa Rosenfelda, tworzącego w jidysz i pochodzącego z okolic Sejn. Krzysztof Czyżewski zapowie także anglojęzyczne wydanie kwartalnika „Krasnogruda”, zat. „Środkowa Europa w Nowym Jorku” (wydane po polsku w 2006 r.) Pismo wydawane przez Pogranicze poświęcone jest kulturze, historii i problemom etnicznym Europy Środkowej i Wschodniej. Będzie można również kupić wcześniejsze numery kwartalnika.

CAFÉ EUROPA – kawiarnie literackie w dużej mierze przyczyniły się do rozwoju życia kulturalnego w Europie w XIX i pierwszej połowie XX wieku: ciasne, zadymione i gwarne, tętniące życiem miejsca, w których artyści i wielbiciele sztuki spotykali się, by wieść dysputy i spory artystyczne i światopoglądowe. Dziś zanikły niemal zupełnie, ale nie zanikła potrzeba miejsc organizujących środowiska twórcze, miejsc prezentacji manifestów artystycznych, stwarzających okazję do bezpośredniego obcowania ze sobą ludzi kultury.

Gdzieś na rozstajnych drogach Czasu
musi istnieć „Café Europe”…
kogo tam nie ma…
- Tadeusz Kantor

Wychodząc tej potrzebie naprzeciw w czasach kryzysu wielokulturowości w Europie, który ujawniła wojna w Bośni i upadek jej symbolu – Sarajewa, Krzysztof Czyżewski zaproponował formułę „latającej kawiarni literackiej”. Spotkania pisarzy z byłych krajów komunistycznych i z Zachodu odbyły się już w wielu miejscach: od Sejn po Saragossę, od Sarajewa po Sztokholm, od Budapesztu po Amsterdam.





Podczas spotkania Krzysztof Czyżewski przypomniał postać Morrisa Rosenfelda, żydowskiego poety urodzonego niedaleko Sejn, który w 1886 osiedlił się w Nowym Jorku gdzie zajął się współpracą z kilkoma wiodącymi dziennikami żydowskimi. W 1904 rozpoczął publikację tygodnika Der Ashmedai. W 1905 roku został redaktorem New Yorker Morgenblatt. Był także wydawcą i redaktorem kwartalnika literackiego drukowanego w jidysz pod tytułem Jewish Annals.

Tekst wiersza zaprezentowanego przez Krzysztofa Czyżewskiego podczas spotkania.


Liberty

A Dream

When everything is quiet all around, as silent as if dead, and there is no rustle, no sound no stir, - in the depth of night, as if by magic, she appears before me.

A beautiful blond woman, her body is as white as snow, but pale her cheeks are, pale ; her strong shoulders are clearly defined and adorned with golden hair, but wet her eyes are, wet.

She looks at me and is silent ; she raises her hands and points with them : A chain hangs down from her ; I am sure, I understand her meaning, and finally, in tears, she asks: „Untie me !”

My heart is burning, and I rush with rapid steps, and seize the chain. Alas, I fall back,-a serpent, long and thick, is twined about it.

I cry, i call, I chide, but terrible is their sleep, I hear but snoring. „Rise, oh, rise quickly, and let there be light! Come, make liberty free!”

There is a silence. Only I alone exert myself, but soon could I wake stones. No one moves from the spot ; whether I call them or not, not a foot is raised, - there is no end, no cessation (to her suffering).

But who can see the picture and not grow wild? Let there be an end , an end ! I throw myself into the danger, and I hear a voice: „Senseless fool ! „ and I awake from my sleep.




Notki biograficzne uczestników spotkania:

VYT BAKAITIS (ur. 1940) – litewski poeta i tłumacz mieszkający w Nowym Jorku od 1968 r. Opublikował zbiór wierszy „City Country” (1991), oraz tłumaczenia: „There is no Ithaca”, autorstwa poety i legendarnego filmowca Jonasa Mekasa z przedmową Czesława Miłosza (1996), „Breathing Free / Gyvas Atodusis” (2001) – szeroki, dwujęzyczny wybór najlepszej współczesnej poezji litewskiej, oraz „XL Poems” Juliusa Kelerasa (2002). Jego tłumaczenia poezji Hölderlina, Mickiewicza i Venclovy zawarte zostały w antologii wydawnictwa W.W. Norton, „World Poety” (1998).

CARMEN FIRAN – w rodzinnej Rumunii publikowała zbiory poezji, powieści, eseje i opowiadania. Od 2000 r. mieszka w Nowym Jorku, a jej utwory ukazują się w magazynach literackich i antologiach na całym świecie. W USA ukazało się w tłumaczeniu sześć jej książek, w tym „The Second Life” (2006) i „The Farce” (2002), oraz dwie współredagowane przez nią antologie poezji amerykańskiej i rumuńskiej. Członek amerykańskiego PEN Clubu, jest także jednym z redaktorów „Lettre Internationale” (Paryż). „Potrzeba było kogoś, kto przeżył wschodnioeuropejską tyranię (…), by ujawnić absurdy Ameryki” – Bruce Bederson, autor książki User.

ANNA FRAJLICH – wykładowca na wydziale języków i literatury słowiańskiej Columbia University; Polskę opuściła po kampanii antysemickiej 1968 r. Autorka jedenastu zbiorów poezji, w tym dwujęzycznego „Between Dawn and the Wind”. Jej twórczość poetycka odzwierciedla zmagania kobiety, imigrantki i polskiego uchodźcy. Laureatka prestiżowej Nagrody Fundacji im. Kościelskich. Jej wywiad z Miłoszem opublikowany został w „Czeslaw Milosz: Conversations” (2006). „Anna z Brooklynu jest poetką wygnania” – Jan Kott

EVA HOFFMAN wyemigrowała z Polski do Kanady, a następnie do USA, jako nastolatka, doświadczenie to opisując później w głośnej książce „Lost in Translation: A Life in a New Language” (1989). Była redaktorem i krytykiem literackim The New York Times. Opublikowała także: „Exit into History: A Journey Through the New Eastern Europe” (1993), „Shtetl: The Life and Death of a Small Town and the World of Polish Jews” (1997) oraz „After Such Knowledge: Memory, History and the Legacy of Holocaust” (2004). Wykłada na tematy wygnania, pamięci i historii polsko-żydowskiej na całym świecie; wykładała literaturę w Massachusetts Institute of Technology, Tufts University oraz Columbia University. Laureatka Guggenheim Fellowship oraz Whiting Award for Writing. Obecnie mieszka w Londynie i jest profesorem wizytującym w Hunter College, CUNY w Nowym Jorku.

VASYL MAKHNO (ur. 1964) – ukraiński poeta, eseista i tłumacz, autor sześciu zbiorów poezji oraz tłumaczeń na język ukraiński, m.in. Zbigniewa Herberta. Wykładał rodzimy język na Uniwersytecie Jagiellońskim, w Polsce ukazały się tłumaczenia jego książek. Emigracja do USA w 2000 roku spowodowała zasadniczy zwrot w jego twórczości, czego przykładem jest najnowszy zbiór poezji Makhno: 38 „Poems About New York and Some Other Things” (Kijów, 2004), podejmujący tematy granic ukraińskiego getta, poezji jako daru czy rzemiosła, oraz zderzenia tradycji Zachodu i Wschodu.

MICHAEL ALPERT (śpiew, akordeon, skrzypce, gitara, perkusja) od 25 lat przywraca świetność wschodnioeuropejskiej muzyce klezmerskiej; międzynarodową sławę przyniosły mu występy i wielokrotnie nagradzane płyty z Brave Old World, Khevrisa, Kapele, Davidem Krakauerem i in. Jest uznawany za najwybitniejszego w swoim pokoleniu wykonawcę tradycyjnych pieśni jidysz, ceniony także jako twórca własnych – na współczesne tematy. Posługujący się 20 językami, znany jest jako wykonawca pieśni etnicznych wielu regionów świata – od rosyjskich po meksykańskie. Koncertował w Ameryce Północnej, Europie, Izraelu, Australii. Alpert jest czołowym badaczem tradycyjnej muzyki i tańca żydowskiego, wykładał etnomuzykologię i historię kultury Europy Wschodniej na uniwersytetach: Columbia, Oxford, Yale, UCLA, University of Mainz i wielu innych. Współtwórca festiwalu „Buffalo on the Roof”, ukazującego związki żydowskich i nie żydowskich tradycji regionalnych w Europie Wschodniej. Dyrektor programowy KlezKanada i konsultant programowy Festiwalu Kultury Żydowskiej w Krakowie.



Numer pisma "Krasogruda" - poświęcony Europie Środkowej w Nowym Jorku
Zobacz spis treści...